Żmija zygzakowata to jedyny jadowity wąż żyjący w Polsce. Tak, jak wszystkie polskie gady podlega ochronie, więc nie można jej chwytać, okaleczać czy umyślnie zabijać.
Można ją spotkać w każdym z województw i znajduje się pod ochroną gatunkową – najwięcej żmij zygzakowatych żyje na Pomorzu, w Bieszczadach i Białostocczyźnie. Najbardziej aktywna jest w ciepłe dni, bytuje zarówno w dzień, jak i w nocy. W październiku zapada w sen zimowy i budzi się z niego na przełomie kwietnia i maja.
Żmiję zygzakowate często znajdują się na nasłonecznionych polanach i przecinkach. Lubią także wygrzewać się na łąkach, składach drewna i pagórkach. Ich ulubionymi kryjówkami się stosy kamieni, nory i rumowiska skalne.
Jakie są objawy działania jadu żmii zygzakowatej?
Objawy kliniczne wywołane przez wprowadzenie do organizmu jadu żmii dzielą się na objawy miejscowe i ogólnoustrojowe.
To, jak będzie wyglądał przebieg zatrucia, jest zależne od wielkości przyjętej dawki na kilogram masy ciała, ale i tego czy dana osoba ma choroby współistniejące. Przebieg zatrucia zależy również wieku ukąszonej osoby, rodzaju ukąszenia, a nawet tego czy wcześniej piła alkohol, który przyspiesza wchłanianie toksyn.
Ukąszenie przez żmiję – objawy
Jak wygląda ukąszenie żmii? Ślad po ukąszeniu to mała, dwupunktowa, bolesna i sącząca się rana, z odstępem między otworami po zębach ≤8 mm. Ból i narastający obrzęk tkanki podskórnej pojawiają się szybko. Może im towarzyszyć uczucie mrowienia, tkliwość czy zasinienie w okolicy ukąszenia. W cięższych przypadkach obrzęk szybko rośnie i może objąć całą ukąszoną kończynę, a nawet większość powierzchni ciała.
Objawy ukąszenia zależą także od rodzaju ukąszenia, czyli czy jest ono głębokie, czy płytkie, czy żmija ukąsiła przez ubranie, obuwie i jak długo przylegała do ofiary. Objawami miejscowymi są: obrzęk i krwiak, który rośnie przez ok. 2 dni i powiększenie węzłów chłonnych.
Objawami żołądkowo-jelitowymi są wymioty, rozwolnienie i bóle brzucha.
Skutkiem ukąszenia przez żmije zygzakowatą mogą być również problemy z oddychaniem . Ponadto, ukąszone osoby mogą mieć gorączkę i zaburzenia świadomości.
Ogólnoustrojowe objawy zatrucia widoczne są już po ok. 15 minutach od ukąszenia. Po kilku minutach od ukąszenia pojawiają się nudności, wymioty, ból brzucha. Wielu ukąszonych ma także tachykardię, gorączkę, zawroty głowy i nadmiernie się poci.
Ukąszenie przez żmiję – postępowanie
Jak postępować po ukąszeniu przez żmiję? Przede wszystkim rozejrzyj się, czy węża na pewno nadal nie ma w pobliżu i upewnij się, że jest bezpiecznie. Uspokój pokąsaną osobę i ułóż ją w pozycji bezpiecznej. Poleć jej, by leżała spokojnie i nie pozwól poruszać się o własnych siłach. Koniecznie wezwij fachową pomoc, ukąszenie przez żmiję wymaga bowiem j ak najszybszego transportu do szpitala poszkodowanej osoby.
Dzwoniąc na numer alarmowy, poinformuj o podejrzeniu ukąszenia przez żmiję i precyzyjnie określ miejsce swojego położenia. Niezwłocznie zdejmijcie z rąk (lub nóg) pierścionki, obrączkę, bransoletki, zegarki i wszelkie inne przedmioty, które mogą być trudne do usunięcia, jeśli narośnie obrzęk.
Ranę po ukąszeniu delikatnie przemyj wodą z mydłem i w miarę możliwości zabezpiecz jałową gazą. Spróbuj unieruchomić kończynę i postaraj się utrzymywać ją mniej więcej na poziomie serca lub nieco poniżej. Celem jest zmniejszenie szybkości wchłaniania jadu.
Nie zakładaj także opatrunku uciskowego w okolicy ukąszenia. Próby zahamowania rozprzestrzeniania się jadu po ciele poprzez założenie bandaża elastycznego czy opaski uciskowej nad ukąszeniem nie są skuteczne, a mogą jedynie nasilić dolegliwości bólowe, obrzęk.
Jak uniknąć spotkania ze żmiją?
Gdy jesteś w lesie lub na terenie łąkowym, unikaj spacerowania w miejscach, gdzie nie widzisz dokładnie podłoża (w krzakach, wysokiej trawie, między kamieniami). Warto pamiętać o odpowiednim na takie wędrówki obuwiu, które zasłoni stopy i kostki (a najlepiej całe łydki, aż do kolan) i nieco zmniejszy ryzyko ukąszenia.
Jeśli zauważysz węża, spokojnie go obejdź i się oddal. Nie podchodź do niego, nie próbuj go dotykać ani trącać patykami. Pamiętaj, że żmije nie atakują ludzi, gdy nie mają ku temu powodów. Ugryzienie jest realne jedynie wtedy, gdy wąż poczuje się zagrożony i osaczony (np. gdy ktoś na niego przypadkowo nadepnie lub próbuje go złapać).
PODSUMOWUJĄC :
Pacjencie! Teraz już wiesz, co robić przy ukąszeniu przez żmiję.
Ukąszenie żmii w większości przypadków przebiega łagodnie i cechuje się miejscowymi objawami lub nawet ich brakiem.
Śmiertelność wynosi poniżej 1%, ale warto pamiętać, że u niektórych osób mogą rozwinąć się symptomy ciężkiego zatrucia i poważne objawy ogólne. Na ciężki przebieg szczególnie narażone są dzieci oraz osoby starsze.
Pierwsza pomoc polega przede wszystkim na wezwaniu medyków oraz uspokojeniu i unieruchomieniu poszkodowanego. Nie podejmuj prób wysysania jadu, nie nacinaj skóry ani nie zakładaj opatrunków uciskowych.